E-bikes en elektrische steps zijn minstens zo gevaarlijk als een koersfiets. Waarom vinden we het dan normaal om ze zonder helm te bestieren?

Nu we middenin een hittegolf zitten, zie je ze bij bosjes en trosjes rijden: wielertoeristen. In (te) spannende pakjes, met vaak (te) bolle buiken en knieën die te ver uitsteken. Zie je er eentje zonder helm, dan zie je welhaast een eenhoorn (inderdaad kindjes, unicorn beschikt over een perfect Nederlands alternatief) omdat ze zo zeldzaam zijn. En terecht.

Goede voorbeelden stellen

Is het omdat we onze professionele wielerhelden uitlsuitend met helm ten tonele zien verschijnen? Of is het gewoon gezond verstand dat het na decennia heeft gehaald van ons ongezond verstand? Wat een beetje ironisch is, aangezien die helm ons verstand beschermt. Maar we wijken af.

Zitten we op de koersfiets, dan dragen we een helm. Dat is vandaag gewoon zo. Van zodra we de koersfiets opbergen en overstappen op de elektrische fiets, lijken we een helm plots echter niet meer nodig te vinden. Ik zeg wel ‘we’, maar sinds ik met een bang hartje mijn kinderen per fiets over straat zie manoeuvreren, ben ik bekeerd. Ik draag voortaan àltijd een helm; iemand moet het goede voorbeeld geven.

Een elektrische fiets rijdt nochtans even snel als een gemiddelde wielertoerist (25-27km/u), is vele malen zwaarder – wat betekent dat hij trager tot stilstand komt en minder wendbaar is – en de gemiddelde e-bikefietser is minder ervaren ter fiets dan iemand met een koersfiets. Maar een helm? Te veel? Te warm? Te zweterig? Te zwaar? Te lelijk?

Leeftijd heeft er iets mee te maken

Ik maak me vooral zorgen voor fietsers met een zekere leeftijd. Onderzoek toonde vroeger al aan dat zij sneller geneigd zijn om de ondersteuning op de hoogste graad te zetten en volle tube te goan.

Hoewel jonge kinderen vaak nog een helm dragen, neemt dat aantal sterk af vanaf de middelbare school. Iets met imago enzo. Dat leidde ook in 2017 al tot opiniestukken over het verplichten van de helmdracht. Uit dat artikel bleek toen nog dat fietsers slechts 6% uitmaken van alle verkeer, maar wel goed waren voor 26% van alle ongelukken. In een tijd dat e-bikes nog niet eens zo ingebrugerd waren als vandaag. 

Hou je van cijfers dan is dit nog een leuke uit Friesland: “84% van de verkeersongevallen waardoor kinderen op de Spoedeisende Hulp belandden was een fietsongeval. 74% [daarvan vanwege een] eenzijdig ongeval.” Een recenter cijfer: een fietshelm voorkomt ongeveer 60% van alle ernstige hoofdletsels.

Wie noem je dik?

Het recente fenomeen van fatbikes is om deze reden een doorn in mijn oog. Ze trekken jongeren aan die (nog) niet mogen rijden met een scooter, zijn relatief goedkoop en vaak zo ingsteld dat je met een halve excuustrap meteen 25km/u rijdt. Jongeren zweven ernaartoe omdat er bij ons (voorlopig) nog geen leeftijd op staat en een helm niet verplicht is – waar dat zelfs bij de lichtste scooters wel het geval is. Ze zijn dus cool, hip en gevaarlijk.

Je ziet jongeren er de gekste toeren mee uithalen, inclusief het in gevaar brengen van andere baangebruikers. Laats ons evenwel de vraag stellen: waarom is een helm verplicht voor lichte bromfietsen en speed pedelecs, maar niet voor een e-bike of fatbike?

Kleine wieltjes, grote problemen

Nog een laatste categorie die ik bij ons in het pittoreske Boom vaak zie passeren: elektrische steps met kinderen op. Meestal jonger dan zestien en regelmatig met twee. Twee factoren die vandaag al bij wet verboden zijn. Een helm is ook hier niet verplicht, maar als je kijkt naar de cijfers vraag je je af hoe dat mogelijk is: de kleine wieltjes maken het risico op een (ernstige) val veel groter dan bij een (e-)fiets. Uit Duits onderzoek blijkt dat een ongeval met een step 4,5 keer waarschijnlijker is dan met een fiets. Toch iets om over na te denken.

Het is geen verplichting natuurlijk, en je doet ermee wat je wilt, maar ik zou toch eens goed nadenken over die helm wanneer je de volgende keer op je elektrische fiets stapt. Een ongeval is zo gebeurt.