E-readers raken steeds meer ingeburgerd. Ze spreken een almaar ruimer publiek aan en de technologie geraakt eindelijk een beetje op punt. Maar de opmars zou wel eens afhankelijk kunnen zijn van een een kleine, verdwijnende feature: fysieke knopjes.

Eigenlijk is het helemaal niet zo raar dat e-readers nu pas echt hun doorbraak kennen. Hoewel de eerste exemplaren al in 2007 ten tonele verschenen en onder impuls van Amazon een eigen productcategorie op poten zetten, was het jarenlang een enkeling die je op trein, tram of bus zag lezen op een e-ink-scherm. Tegenwoordig vinden ze evenwel hun weg naar studenten, reizigers en mensen zoals ik die houden van enorme boeken en die liefst ook altijd op zak hebben.

Eveneens opvallend: de eerste e-reader, de Amazon Kindle, zat tjokvol knopjes. Hij had immers een heus toetsenbord onderaan het toestel. Welk nut dat juist diende, werd nooit helemaal duidelijk (‘browsen op internet’, ja good luck with that) en het verdween dan ook al snel van de toestellen. De slinger sloeg daarna snel door naar toestellen die helemaal geen knopjes meer bevatten. Hoogstens nog een (virtuele) knop die je terugbracht naar het startscherm. En laat dat nu net het probleem zijn waar toekomstige generaties e-readerenthousiastelingen tegenaan kijken: het verdwijnen van de knopjes. 

Traag als een slak

De doorbraak dus. Die kwam er maar enkele jaren geleden toen merken als Rakuten Kobo doorhadden dat gebruikers van e-readers dan wel houden van een traag en rustig leven, met hun neus in de boeken, maar dat ze nu ook weer niet zó traag willen gaan dat ze secondenlang moeten wachten tot hun volgende boekpagina is geladen. Dat was toch wel een probleempje bij vele van die oudere toestellen.

Mijn eerste e-reader was een Tolino, gekocht in de Standaard Boekhandel. Prima toestel, democratische prijs en (op dat moment) het enige exemplaar onder €100 dat achtergrondverlichting bood. Wilde je dat leeslampje dan moest je meteen €30 euro meer betalen bij andere merken (zoals Kindle).

Die Tolino bezat overigens geen knopjes en was volledig te bedienen met tikjes op het scherm. En dat ging traag. Erg traag. Opvolgers waren in hetzelfde bedje ziek. Tot ik onlangs een nieuwe e-reader kocht (mijn eerste aankoop in zowat 10 jaar, testexemplaren buiten beschouwing gelaten) en met veel genoegen kon vaststellen dat de huidige generatie al een pak sneller werkt. Responsiever eveneens.

Aan de knoppen

Snelheidsproblemen vond je ook bij de Storytel-lezer of de toestellen die Standaard Boekhandel tegenwoordig promoot (Vivlio) – maar zij beschikten over knopjes en, vraag me niet hoe dat kan, die reageerden beter én sneller dan virtueel bladeren. Met een fysieke besturing kon je met andere woorden de traagheid omzeilen.

Niet alleen dat: fysieke knoppen zijn zoveel aangenamer wanneer je horizontaal ligt, één hand aan de e-reader terwijl je half in slaap valt. Een knopje is dan een zaligheid die je toelaat om je pagina om te draaien zonder dat het ding je een kopstoot verkoopt.

Helaas zijn die knopjes met utisterven bedreigd. Vivlio lijkt all-in te gaan op het fysieke aspect en bouwt ze mompenteel nog in ieder exemplaar in – in iedere prijscategorie. Kobo geeft je ze nog bij sommige van de duurdere toestellen (+€200) en Amazon lijkt al afscheid te hebben genomen. Ja, bij héél goedkope toestellen vind je er nog, maar die gaan weer de andere kant op en plaatsen er tien op. Bovendien durf ik twijfelen aan de kwaliteit ervan.

Fight for your knopkes!

Heb je per se knoppen nodig? Nee. Je kan swipen, tikken op het scherm of je kan proberen wat Tolino ooit deed met de Vision 2: het toestel zo bouwen dat een tik op de achterkant van het toestel eveneens naar de volgende pagina bladert. Enfin, dat was de theorie: goed werkte het niet en al helemaal niet wanneer je er een hoesje rond deed.

Tegenwoordig lijkt een kleurenscherm de nieuwe trend. Het is een van de redenen dat ik de nieuwe Kobo Libra Colour kocht (maar de hoofdreden waren toch de knopjes). Online lijkt de onrust evenwel toe te nemen: vocale fans van e-readers vinden zo’n kleurtje allemaal goed en wel, maar waarom krijgen de goedkopere Kobo-toestellen bijvoorbeeld geen knoppen?

Daarom een warme oproep naar ieder die het horen wilt: koester de knoppen. Net als de gebogen rand van mijn nieuwe Libra maken ook zij deel uit van goed, ergonomisch design. Neem ze niet voor lief en haal de spandoeken en pancartes boven – laat ons betogen. De toekomst van de e-reader zal met knopjes zijn, of hij zal niet zijn!

Of wel, maar dan zal hij minder tof en praktisch zijn.

Beeld bovenaan: Perfecto Capucine via Pexels